Οι Παραδοσιακες Φορεσιες των Μεταξαδων

Η παραδοσιακή φορεσιά των ανδρών και των γυναικών στους Μεταξάδες αποτελείται από αρκετά όμορφα τμήματα, όλα υφασμένα και κεντημένα με φαντασία και μεράκι. Αποτελεί αδιάσπαστο κομμάτι της πολιτιστικής κληρονομιάς του χωριού και σήμα κατατεθέν της ευρύτερης περιοχής. Τα ρούχα έραβαν οι τερζήδες και τα έθαβαν οι μπογιατζήδες. Το βάψιμο ήταν πολύ δύσκολη εργασία, γιατί έπρεπε να πετύχουν ομοιόμορφο χρώμα. Αρχικά τοποθετούσαν τα ρούχα πάνω σε μια μεγάλη στρογγυλή πέτρα. Έριχναν τη βαφή επάνω τους και κατόπιν τα χτυπούσαν με έναν ξύλινο κόπανο, προσθέτοντας σταδιακά χρώμα μέχρι να πετύχουν την απόχρωση που ήθελαν.

Η Γυναικεια Φορεσια

Η γυναικεία φορεσιά αποτελείται από τα εξής κομμάτια: το πουκάμισο, το φόρεμα (φουστάν'), το γιλέκο (καπούδ'), το σακάκι (σαλταμάρκα), την ποδίτσα, το παλτό (γούνα), τις κάλτσες (τσιράπια), τα μέστια, τις μαντίλες και διάφορα άλλα εξαρτήματα και κοσμήματα.

Το πουκάμισο

Το πουκάμισο ήταν βαμβακερό με ρίγες μεταξιού ή μαλλιού. Ήταν πιο μακρύ από το φόρεμα και το στόλιζαν στα μανίκια και στον ποδόγυρο με πούλιες και δαντέλες, ενώ στο λαιμό με σιρίτι. Το χρώμα ήταν άσπρο εκτός απ' της νύφης που ήταν κόκκινο.

Το φουστάν'

Το φουστάν' γινόταν από βαμβακερό, υφασμένο πανί. Οι ελεύθερες κοπέλες φορούσαν κόκκινο φουστάνι, οι παντρεμένες νέες πράσινα και μπλε, ενώ οι γριές και οι χήρες μαύρα. Τα κεντούσαν με πορτοκαλί κλωστή και τα στόλιζαν με γαϊτάνια, ξωγαϊτάνια και πούλιες. Στο πάνω μέρος που λεγόταν «κόρφος» κεντούσαν διάφορα σχέδια με πούλιες και ζωηρού χρώματος γαϊτάνι. Ήταν αμάνικο και στο ύψος του στήθους είχε δύο ανοίγματα, τις «κορφολύτρες», που χρησίμευαν στο θηλασμό των μωρών. Τα «καλά» φορέματά τους ήταν φτιαγμένα από βαμβάκι και μετάξι και λεγόταν «διπανιές».

Το καπούδι

Το καπούδι γινόταν από μάλλινο ύφασμα. Στις άκρες του είχε ραμμένο κορδόνι και μπροστά στις γωνίες του ποδόγυρου κεντήματα με πούλιες και γαϊτάνι.

Η σαλταμάρκα

Η καθημερινή σαλταμάρκα ήταν φτιαγμένη από μάλλινο ύφασμα, ενώ η γιορτινή από τσόχα ή βαμβάκι. Ήταν μαύρη ή καφέ και στολισμένη με γαϊτάνι στις άκρες και κεντημένα λουλούδια.

Η ποδίτσα

Ονομαζόταν και «μπροσνέλα» ή «ζαμπαγάτσα». Η ποδιά είχε διάφορα χρώματα: κόκκινο, πράσινο, μπλε, κίτρινο και άλλα, και ήταν στολισμένη με δαντέλες, φρέζες, πούλιες και χάντρες. Ήταν φτιαγμένες από βελούδο, μετάξι, μαλλί και ατλάζι (σατέν).

Η γούνα

Η γούνα η «κοντόγουνη» ήταν το χειμερινό πανωφόρι. Ήταν μαύρη ή κόκκινη από βαμβακερό ύφασμα ή τσόχινο. Είχε επένδυση από πετσί αρνιού και εξωτερικά γύρω γύρω γούνα αλεπούς. Την στόλιζαν με χρυσό γαϊτάνι και ξωγάιτανο στα μανίκια και στις άκρες.

Τα τσιράπια

Τα τσιράπια τα έπλεκαν με βαμβακερή ή μάλλινη κλωστή με διάφορα σχέδια πάνω σε άσπρο φόντο. Οι κάλτσες έφταναν ως το γόνατο και δένονταν με κλωστή γύρω από τη γάμπα.

Τα μέστια

Τα μέστια είχαν σχήμα παπουτσιού. Τα έπλεκαν κι αυτά με μάλλινη ή βαμβακερή κλωστή με σχέδια. Τα γιορτινά ήταν από βελούδινο ύφασμα, συνήθως κόκκινη, κεντημένα με πολύχρωμες κλωστές και πούλιες.

Η μαντήλα

Υπήρχαν μεταξωτές (ατσιουρμάδες), βαμβακερές (κλουθάτες) και μάλλινες (βουλγάρ'κες). Τα χρώματά τους ποίκιλαν ανάλογα με το υλικό τους. Τις κεντούσαν με όμορφα σχέδια λουλουδάτα. Σε ορισμένες είχαν ραμμένα άσπρα φλουράκια και χάντρες (μαμούκια).

Διακοσμητικά είδη και κοσμήματα

Οι γυναίκες έδιναν ιδιαίτερη προσοχή στην εμφάνισή τους και στόλιζαν, πιο συγκεκριμένα, το κεφάλι και το λαιμό. Τα βασικά διακοσμητικά ήταν:

Η τσιακατιά: κορδέλα στολισμένη με πούλιες, χάντρες και σιρίτια. Τη φορούσαν στο μέτωπο.
Τα ξενομάλλια: πλεξούδες από παλιά μαλλιά που κρατούσαν μετά το κούρεμα. Τα φορούσαν με τα γιορτινά τους ρούχα για να φαίνονται μακριά και πλούσια τα μαλλιά τους.
Οι κορδέλες: πολύχρωμα ρετάλια που πλέκοντας μαζί με τα ξενομάλλια και κρέμονταν στην πλάτη.
Το σεργκούτσι: ένα είδος καρφίτσας με υφασμάτινο λουλούδι. Το καρδίτσωναν πάνω στο φακιόλι, αριστερά και δεξιά.
Οι καρφίτσες: είχαν σχήμα πετάλου και τις έβαζαν πέντε μαζί δίπλα στα σεργκούτσια.
Το γκιρντάνι: ένα κομμάτι ύφασμα στο οποίο έραβαν χάντρες και πούλιες ή τις περνούσαν σε μια γερή γλωστή. Φοριόνταν στο λαιμό. Στο λαιμό επίσης φορούσαν κοσμήματα. Τα πιο συνηθισμένα ήταν τα φλουριά και οι ντούμπλες, τα οποία έραβαν πάνω σε μαύρο πανί.
Ο γιαρμπας: ήταν μια φαρδιά χρυσή αλυσίδα με μενταγιόν.
Το ζωνάρι: ήταν η γιορτινή ζώνη των γυναικών, κατασκευασμένο από μπρούντζο με επίχρυσα στολίδια και χάντρες σε διάφορες παραστάσεις. Στο σημείο που έκλεινε είχε αλυσίδα για ασφαλέστερο κούμπωμα.

Η Φορεσια της Νυφης

Το χρώμα του φουστανιού ήταν κόκκινο. Το πουκάμισο, επίσης κόκκινο, ήταν μεταξωτό. Τα κεντήματα και τα στολίδια στον κόρφο ήταν πιο πλούσια από τα συνηθισμένα. Η ποδιά από κόκκινο βελούδο, στολισμένη με δαντέλες, πούλιες και γαϊτάνια. Τα τσιράπια κόκκινα «ρουκένια». Στο κεφάλι φορούσε φακιόλι, στολισμένο με σεργκούτσια και καρφίτσες, καθώς και ξενομάλλια. Απαραίτητο εξάρτημα της νυφικής φορεσιάς ήταν η γούνα, τόσο το χειμώνα όσο και το καλοκαίρι. Ήταν φτιαγμένη από κόκκινη τσόχα και στολισμένη με χρυσό γαϊτάνι. Τέλος, πάνω από το φακιόλι φορούσε πέπλο, που κάλυπτε όλο το κεφάλι της, μαζί και το πρόσωπό της.

Η Ανδρικη Φορεσια

Η αντρική φορεσιά, σε σχέση με τη γυναικεία, ήταν πιο απλή και λιτή. Αποτελούνταν από τα εξής κομμάτια: Τη βράκα (καλοκαιρινό παντελόνι), το πουτούρι (χειμερινό παντελόνι), το πουκάμισο, το γιλέκο (τζιαμαντάν'), το σακάκι (τσούκνα), το ζωνάρι, το σαρίκι (σιρβέτα), τις κάλτσες (μπγιάλια), τα παπούτσια (τσαρούχια) και τη χειμωνιάτικη κάπα (γιαμπουρλούκ').

Η βράκα

Η βράκα ήταν μαύρη, φτιαγμένη από βαμβακερό ύφασμα, φαρδιά μέχρι τα γόνατα και στενή από εκεί και κάτω. Το πουτούρι ήταν μάλλινη βράκα.

Το πουκάμισο

Το πουκάμισο ήταν βαμβακερό για το καλοκαίρι και μάλλινο για το χειμώνα. Ήταν άσπρο, χωρίς γιακάδες, αλλά με βαθύ άνοιγμα στο στήθος. Αντιθέτως, το γιορτινό είχε στολίδια στα μανίκια.

Το γιλέκο

Το γιλέκο ήταν βαμβακερό ή μάλλινο, ανάλογα με την εποχή. Είχε μαύρο χρώμα και ήταν χωρίς ιδιαίτερα στολίδια.

Η τσούκνα

Η τσούκνα ήταν το σημερινό σακάκι. Ήταν φτιαγμένη από μαύρο μάλλινο ύφασμα.

Το ζωνάρι

Το ζωνάρι μακρόστενο υφαντό σε κόκκινο χρώμα που τυλίγονταν γύρω από τη μέση από τη μέση δύο ή τρεις φορές. Εκτός από την ομορφιά που έδινε στη φορεσιά, σπάζοντας τη μονοτονία του μαύρου χρώματος, το χρησιμοποιούσαν και ως θήκη (τις δίπλες του), μέσα στην οποία τοποθετούσαν χρήματα, καπνό και όποια άλλα μικροαντικείμενα έφερναν μαζί τους.

Η σιρβέτα

Η σερβίτα ήταν μακρόστενο μαύρο ύφασμα με κρόσσια, το οποίο τυλιγόταν γύρω από το κεφάλι με τη μια άκρη στερεωμένη και την άλλη να κρέμεται.

Τα μπγιάλια

Τα μπγιάλια ήταν μεγάλα, άσπρα, μάλλινα υφάσματα, με τα οποία τύλιγαν τις κνήμες, καλύπτοντας και το στενό μέρος του πουτουριού.

Τα τσαρούχια

Τα τσαρούχια ήταν κατασκευασμένα από δέρμα γουρουνιού. Είχαν μεγάλα κορδόνια, τα οποία τυλίγονταν γύρω από τα μπγιάλια και τα στερέωναν. Τα γιορτινά τσαρούχια ήταν κατασκευασμένα από δέρμα βοδιού για να είναι πιο ανθεκτικά.

Το γιαμπουρλούκ'

Το γιαμπουρλούκ' ήταν χοντρή κάπα από μαύρο μάλλινο ύφασμα που φοριόταν πάνω από το γιλέκο και την τσούκνα.